Synthese economisch debat 10 Nov 2022 INLEIDING De toekomst van onze economie is sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne een dagelijks onderwerp in de actualiteit. Het is iets waar de Vlaamse burger van wakker ligt: en waar hij zich zorgen over maakt. Een onderwerp om dus eens wat meer in detail te bekijken. DOEL Het objectief van het economisch debat was om aan de bestuursleden van verschillende N-VA afdelingen extra inzichten te geven in het domein van de economie en dit op de verschillende niveaus. DEELNEMERS AAN HET DEBAT Voor dit thema hebben we de volgende experts samen kunnen brengen: - Johan Vanovertveldt Dokter in de toegepaste economische wetenschappen, voormalig minister van Financiën en voorzitter van de commissie-Begroting in het Europees Parlement. - Jan Smedts (Adjunct-kabinetschef van Jan Jambon): verontschuldigd - Eric Demaerel Ondernemer en zaakvoerder van Overseas Distribution Company - Pascal Severins Voormalig Director Worldwide Strategy & Intelligence bij CISCO en zaakvoerder van Data24Sight. SYNTHESE VAN HET PANELGESPREK a. Inflatie Inflatie treedt op wanneer er een algemene stijging is van goederen en diensten. Sinds oktober 2022 staat de inflatie op een recordhoogte van 12,24%. Dit betekent dat de gemiddelde prijzen van goederen en diensten met 12,24 % gestegen zijn ten opzichte van vorig jaar. Het betekent dus dat men met 10 euro minder kan kopen dan in het verleden. Bij een inflatie van 2% spreekt men van een gezonde economie. Dit is dus niet langer het geval bij ons. Voor 2023 voorspelt men een inflatie van 6,5 %, dit betekent dat de prijzen nog steeds stijgen maar trager dan in 2022. Bij een hoge inflatie wordt het spaargeld van mensen dus ook minder waard en zullen ze minder kunnen kopen van hun inkomen. Daarom zijn er allerlei acties … en moeten er maatregelen getroffen worden om de inflatie te controleren. b. Indexering In België is er een automatische koppeling van de lonen aan de prijsontwikkeling waardoor de koopkracht van de werknemers gelijk blijft. Dit noemt men de indexering van de lonen. Ook de werklozen kunnen genieten van deze indexering. Een aanpassing van de lonen gebeurt pas als de prijzen met een minimum percentage stijgen. Dit gebeurt niet voor iedereen op dezelfde manier noch op hetzelfde ogenblik. De regels worden per sector bepaald. Er zijn voor- en nadelen aan de indexering. Het nadeel voor bedrijven is dat daardoor de arbeidskosten stijgen. De werkgevers kunnen daardoor eventueel besluiten om dit door te rekenen aan de klanten en we dus een in een spiraal terecht komen (van de lonen op de prijzen.) Kunnen we de bijkomende kosten verbonden aan een indexering blijven betalen? De vraag naar een indexsprong, het bewust overslaan van een indexering, of een gedeeltelijke uitstelling van de loonindexering, klinkt ondertussen alsmaar luider. Op deze wijze willen de werkgeversfederaties het concurrentievermogen vrijwaren en de loonkost onder controle houden. Deze beslissing vergt een grote politieke moed en de vraag is wie daartoe bereid zal zijn … c. Recessie De euro wordt minder waard en de producten worden duurder. Dat betekent dat de mensen en de bedrijven voorzichtiger worden en minder gaan uitgeven of investeren. Er komt dus minder geld in de economie. Vooral de prijzen van energie spelen een belangrijke rol voor de bedrijven. Komt daarbij de indexering waardoor de loonkosten ook nog duurder worden. Een economie die krimpt, kan dus leiden tot ontslagen, (technische) werkloosheid, delokalisatie van bedrijven, enz … Indien dergelijke situatie langer duurt spreekt men van een recessie. Een recessie zit er dus bij ons ook aan te komen … d. Economische crisis De economische barometer is voor 22 nog positief door een sterke eerste jaarhelft. Dit zal anders zijn voor de komende jaren. De Europese centrale bank heeft veel te laat ingegrepen om de inflatie onder controle te houden. De Amerikaanse federale bank heeft wel sneller de gepaste maatregelen kunnen nemen. De evolutie van de dollar zal nauwgezet opgevolgd moeten worden. We zitten actueel in een economische crisis die nog niet onder controle is. De lessen die we leerden in 2008 zijn blijkbaar vergeten of worden onvoldoende toegepast. Het is inderdaad veel gemakkelijker om extra steun te verlenen aan bedrijven of aan mensen in moeilijkheden. De werkende bevolking is hierbij het slachtoffer! Bovendien worden bedrijven die het reeds moeilijk hadden ondersteund maar blijven ze wel “in moeilijke papieren”. Dit kan niet blijven duren en een performante overheid moet vroeg of laat die inspanningen gaan betalen. Er zullen dus moeilijke keuzes gemaakt moeten worden. De huidige VIVALDI-regering durft deze keuzes blijkbaar niet te maken Het is duidelijk dat de werkende bevolking meer beloond zal moeten worden! De crisis maakt het niet alleen moeilijk voor de mensen en de bedrijven maar ook voor de overheden. De schuldgraad door oplopende kosten voor arbeid, energie, producten en diensten lopen op … Ook de lokale overheden dienen hier oplossingen voor te vinden, dit kan aanleiding geven tot een verhoging van de gemeentelijke taksen, kadaster maar ook besparingen op o.a. verlichting, personeel, … Enkele mogelijkheden werden naar voorgeschoven tijdens het debat: - beperking in tijd van de werkloosheidsuitkeringen; - belastingvoordeel voor de werkende bevolking; - indexsprong; - de tewerkstelling zal steeds centraal staan in elke oplossing; - verhoging van de werkende bevolking door een verhoging van de pensioenleeftijd maar ook door een gecontroleerde immigratie. - Voor enkele ondernemers zal een crisis steeds een opportuniteit kunnen bieden. e. Krapte op de arbeidsmarkt Na corona was er een serieuze krapte op de arbeidsmarkt, de bedrijven zochten halsstarrig naar de kandidaten met de geschikte kwalificaties. Actueel zijn er indicaties dat er een ommekeer in gang gezet werd. Dit houdt in dat de concurrentie dan komt te liggen aan de zijde van de werkzoekenden. De slechte economische situatie vermindert dus de druk op de arbeidsmarkt op korte termijn. Echter op middellange tot lange termijn speelt de dalende arbeidspopulatie in Europa, het gebrek aan technisch geschoold personeel, de globalisering een steeds wederkerende rol en zorgt deze voor een hernieuwde druk. Technologie, techniek, digitaal werken, data-analyse en cyber security maar ook innovatie en artificiële intelligentie zullen nog belangrijker worden in de toekomst. f. Pensioenen De vergrijzing van de bevolking neemt steeds toe. De betaalbaarheid van de pensioenen blijft een zorg in de toekomst. Een van de oplossingen is om de mensen langer te laten werken. BESLUIT De economische vooruitzichten voor het einde van het jaar en voor 2023 worden somberder. Europa probeert oplossingen te vinden voor de energiecrisis. Ook de schuldgraad van de (lokale) overheden neemt toe en zal moedige maar ondankbare maatregelen vereisen.